کلیات

هدف از انتشار این مقدمه مشخص کردن دامنه کاربرد و جایگاه استانداردهای حسابرسی، سایر خدمات اطمینان بخشی و خدمات مرتبط است.

طبق بند 4 تبصره 2 قانون تشکیل سازمان حسابرسی و بند ز ماده 7 قانون اساسنامه سازمان حسابرسی، “تدوین اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی در ایران” به عنوان بخشی از وظایف سازمان حسابرسی است. در این راستا و به منظور تدوین استانداردهای حسابرسی، سایر خدمات اطمینانبخشی و خدمات مرتبط، کمیته تدوین استانداردهای حسابرسی در سازمان حسابرسی تشکیل شده است. این کمیته، استانداردها را برمبنای استانداردهای تدوین شده توسط هیئت استانداردهای بین المللی حسابرسی و اطمینانبخشی فدراسیون بین المللی حسابداران و با درنظر گرفتن شرایط کشور، تدوین میکند. این استانداردها پس از طی مراحل قانونی لازم، برای اجرا منتشر میشود.

این استانداردها حاکم بر کنترل کیفیت، حسابرسی، بررسی اجمالی، خدمات اطمینان بخشی به جز حسابرسی و بررسی اجمالی، و خدمات مرتبط میباشد. حسابرس نباید اظهار کند که این استانداردها را رعایت کرده است مگر اینکه در انجام کار، تمام استانداردهای مرتبط با آن را به طور کامل اجرا کرده باشد.

دامنه کاربرد و جایگاه استانداردها

استانداردهای حسابرسی باید در حسابرسی اطلاعات مالی تاریخی بکار گرفته شود. این استانداردها اساساً برای حسابرسی صورتهای مالی توسط یک حسابرس مستقل تدوین میشود و باید در صورت لزوم نسبت به شرایط حاکم بر حسابرسی سایر اطلاعات مالی تاریخی تعدیل شود.

استانداردهای بررسی اجمالی باید در بررسی اجمالی اطلاعات مالی تاریخی بکار گرفته شود.

استانداردهای خدمات اطمینانبخشی به جز حسابرسی و بررسی اجمالی باید در خدمات اطمینان بخشی غیر از حسابرسی یا بررسی اجمالی اطلاعات مالی تاریخی بکارگرفته شود.

استانداردهای خدمات مرتبط باید در مورد تنظیم اطلاعات مالی، روشهای توافقی رسیدگی به اطلاعات مالی و سایر خدمات مرتبط بکارگرفته شود.

استانداردهای کنترل کیفیت باید در مورد تمام خدماتی که طبق استانداردهای ذکر شده ، بکار گرفته شود.

استانداردهای مورد اشاره دربرگیرنده اصول بنیادی و روشهای اساسی حسابرسی (که در هر استاندارد با حروف پررنگ و با کلمه “باید” مشخص شده است)، همراه با توضیحات کاربردی و سایر نکات لازم (از جمله پیوستها) است. اصول بنیادی و روشهای اساسی باید با توجه به توضیحات کاربردی بکار گرفته شود. از این رو لازم است به منظور بکارگیری اصول بنیادی و روشهای اساسی، تمام متن استاندارد مدنظر قرار گیرد.

اصول بنیادی و روشهای اساسی استانداردباید در تمام مواردی که به شرایط کار مربوط میباشد، به کار برده شود. با این وجود، در شرایط استثنایی، حسابرس ممکن است به منظور دستیابی به هدف یک روش اساسی، انحراف از آن روش را ضروری تشخیص دهد. در چنین وضعیتی، حسابرس باید نحوه انجام روشهای جایگزین برای دستیابی به هدف روش اساسی و نیز دلایل انحراف را، در صورت روشن نبودن، مستند کند. انتظار میرود انحراف از یک روش اساسی توسط حسابرس، تنها در شرایط خاصی که روش مورد نظر اثربخشی ندارد، رخ دهد.

پیوستهای استاندارد، که تشکیل دهنده بخشی از توضیحات کاربردی هستند، جزء لاینفک آن استانداردها محسوب میشوند. هدف و کاربرد مورد نظر یک پیوست در متن استاندارد مربوط یا در عنوان و مقدمه آن پیوست تشریح میشود.

قضاوت حرفه ای

ماهیت استانداردها، حسابرس را ملزم میکند که در بکارگیری استانداردها قضاوت حرفه ای خود را اعمال کند. این قضاوت باید مستدل و قابل دفاع باشد.

بکارگیری استانداردها

در هر استاندارد، دامنه کاربرد، تاریخ اجرا و هرگونه محدودیت خاص در بکارگیری آن مشخص شده است. همچنین بکارگیری استانداردها قبل از تاریخ اجرا، مجاز است.

این استانداردها در ارائه خدمات حرفه ای توسط حسابرسان به واحدهای بخش عمومی نیز کاربرد دارد. ملاحظات خاص اضافی مربوط به واحدهای بخش عمومی، بر حسب شرایط، در استانداردها ارائه شده است.

مجموعه این استانداردها اساساً منطبق با استانداردهای بین المللی تدوین شده توسط هیئت استانداردهای بین المللی حسابرسی و اطمینانبخشی فدراسیون بین المللی حسابداران است.

در مواردی که استاندارد یا رهنمود آن در این مجموعه ارائه نشده است، حسابرسان میتوانند از مجموعه استانداردهای بین المللی مزبور استفاده کنند.